متن کامل کتاب دست پنهان

شکیبایى به اندازه مصیبت فرود آید ، و آن که به هنگام مصیبت دست بر رانهایش زند ثوابش به دست نیاید . [نهج البلاغه]

امروز: دوشنبه 103 آذر 5

1.‏ موج اول؛ مبارزه علامه سیدمحسن‏امین(رحمه‏الله) با انحرافات عملی در عزاداری و حمایت سید ابوالحسن ‏اصفهانی(قدس‏سره) از نهضت ‏تنزیه

مرحوم علامه سید محسن امین در کتاب خویش به نام "التنزیه لأعمال الشبیه"(.‏ جلال آل احمد در کتاب "عزاداری نامشروع" به ترجمه این کتاب پرداخته است.‏)28 با استدلال و برهان ثابت می‏کند قمه‏زنی و برخی دیگر از اعمال رایج در عزاداری امام حسین(علیه‏السلام) نه تنها ثوابی ندارد، بلکه از نظر شرع مقدس حرام است.‏ در پی انتشار این اثر، که با هدف پاکسازی گردهمایی های مذهبی از بدعت ها و گمراهی ها انجام شد، مردم ناآگاه چنان در برابرش موضع گرفتند که برخی از دوستانش خطر "انقلاب عوام" را به وی گوشزد کردند.‏ ایشان در این باره می گوید:‏ "در برابر این رساله برخی از مردم برخاسته، هیاهو برپا ساختند و ناآگاهان را به هیجان آوردند.‏.‏.‏ آنها در میان بخش گسترده ناآگاه جامعه چنین پخش کردند که فلانی [سید محسن امین] برپا داشتن عزای امام حسین (علیه السلام) را حرام کرده و علاوه بر این، مرا به خروج از دین متهم کردند.‏"(.‏ اعیان الشیعه، ج 10، ص 363)29
تبلیغات فراگیر درباره دانشمند مصلح دمشق، چنان مؤثر افتاد که حتی گروهی از گویندگان مذهبی در مسجدها او را گمراه معرفی کردند و برخی از مردم با گرو نهادن خانه خود و به دست آوردن اندکی پول، در جهاد نامقدس ضدّ سید محسن شرکت جستند.‏(.‏ گلشن ابرار، ج 2، ص 612)30 ولی از آنجا که حق با سید بود، بالاخره پیروز و سربلند شد.‏ تا آنجا که پس از اندک زمانی، آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی - که در آن زمان مقام ریاست تامه و مرجعیت عامه را داشتند - به طرفداری از امین عاملی و کتاب بیداری بخش او فتوا صادر کرده و به صراحت گفت:‏ "إن استعمال السیوف و السلاسل و الطبول و الابواق و مایجری الیوم أمثاله فی مواکب العزاء بیوم عاشورا انّما هو محرم و غیر شرعی"(.‏ دایرة المعارف تشیع، ج 2، ص 531؛ اعیان الشیعه، ج 10، ص 378؛ تاریخ سیاسی عراق معاصر، استاد حسن شبر، ج2، ص 340)31؛ همانا استفاده از امثال شمشیر و زنجیر و طبل و بوق و امثال آنچه امروزه در دسته‏ها و مواکب عزاداری عاشورا رایج شده، قطعا حرام و غیر شرعی است.‏
این فتوا نیز موجب اختلافات و سر و صدای شدیدی شد و برخی از وعاظ در سخنرانی های خود آیت الله اصفهانی را به سختی مورد انتقاد و حتی اهانت قرار دادند.‏ ولی وی هرگز حاضر نشد از فتوا و عقیده خود دست بردارد.‏
در بصره نیز آیت الله سید مهدی قزوینی به حمایت از علامه سید محسن امین برخاسته و در آثار خویش به انتقاد از قمه زنی پرداخت.‏(.‏ ایشان یک سال پیش از انتشار کتاب "التنزیه" نیز در کتابی به نام "کشف الحق لغفله الخلق" به انتقاد از قمه زنی پرداخت و مدتی پس از سید محسن امین نیز به تکرار انتقاداتش در کتاب "دوله الشجره الملعونه الشامیه علی العلویه" اقدام کرد.‏)32 وی بر این اعتقاد بود که استفاده از آهن، یعنی زنجیر و قمه در مراسم عزاداری حدود یک قرن قبل و توسط مردمانی که تسلط زیادی به قوانین شریعت نداشتند، پدید آمده است.‏(.‏ دوله الشجره الملعونه، ص 136)33
سید حسن امین، فرزند علامه سید محسن امین، گزارشی جالب از این وقایع می دهد:‏ ".‏.‏.‏ در این راه، بزرگانی چون سید ابوالحسن اصفهانی و شیخ عبدالکریم جزائری و دیگران و جالب این است که گروهی از زهاد و عباد معروف نیز از او حمایت کردند.‏ از آن جمله مرحوم شیخ علی قمی(.‏ شیخ علی بن شیخ محمد ابراهیم قمی نجفی از شاگردان عارف بزرگ مولی حسینقلی همدانی و پس از او از خواص آیت الله کشمیری بود.‏ او در زمان حیات خویش ضرب المثل تقوی و زهد بود، به گونه ای که همه اهل علم از عرب و عجم بر این نکته اتفاق داشتند که او پرهیزگارترین عالم زمان خویش است.‏ مستدرکات اعیان الشیعه، ج 3، ص 152)34 معروف به زاهد و شیخ جعفر بدیری.‏(.‏ ایشان یکی از علما و زهاد معروف نجف بود که قناعت و ساده زیستی او در نزد عام و خاص مشهور بود.‏)35 این فتوا نجف را به دو گروه تقسیم کرد؛ گروهی موسوم به "امویین" که همان طرفداران مرحوم امین بودند و گروهی به نام "علویین" که همان مخالفین او بودند.‏(.‏ طرفداران قمه زنی با اموی نامیدن مخالفان خود، توانستند جمع کثیری از شیعیان را قانع کنند که انتقادات سید محسن امین در مورد انحرافات عزاداری، زنده کردن امویان است.‏ همچنین یک سخنران محبوب و مشهور عراق را جذب کردند تا مردم را علیه سید محسن امین و طرفدارانش برانگیزاند.‏ هکذا عرفتهم، جعفر الخلیلی، ج 1، ص 212 )36
پس از یک سال از شروع سر و صداها مرحوم امین قصد سفر به عراق را نمود و با آن که بسیاری از دوستانش او را از سفر نجف منع نمودند، لیکن وی به نجف آمد، جعفر الخلیلی(.‏ یکی از مورخان مشهور عراق در قرن 14 قمری)37 در کتاب خود "هکذا عرفتهم" می گوید:‏ نجف به استقبال او بیرون شهر رفت.‏ هنچنین سید ابوالحسن اصفهانی در مقدم پیشواز کنندگان بود.‏ خلیلی اضافه می کند که من اشخاصی را دیدم و نام آنها را ذکر می کند و سید می گفت:‏ من از همه شما گذشتم؛ به جز آن افرادی از شما که غافلین را تحریک نمودند.