خاطرات
سئوال 1ـ آیا اعتکاف در تمام ایام سال جایز است، یا اختصاص به ماه رجب المرجب و ماه مبارک رمضان دارد؟ اعتکاف در کدام یک از این دو ماه افضل است؟
جواب: اعتکاف اختصاص به ایام خاصّی ندارد. بلی در روزهایی که روزة آن حرام است مثل عید فطر و قربان نمیتوان معتکف شد. البته افضل ایّام دهة آخر رمضان است.
سئوال 2ـ با توجه به استقبال زیاد مشتاقین اعتکاف و عدم ظرفیت مساجد جامع برای انجام این امر، نظر حضرت عالی در مورد اعتکاف در سایر مساجد چیست؟
جواب: اگر در مسجد جامع جا نباشد در سایر مساجدی که سه وعده نماز جماعت با جمعیّت معتد به برگزار میشود مانعی ندارد.
سئوال 3ـ آیا اعتکاف در غیر مساجد جامع، مثل نماز خانة دانشگاهها، به امید مطلوبیت اشکال دارد؟ در صورت صحت، آیا احکام اعتکاف، از قبیل ترک محرمات جاری میشود؟
جواب: دلیلی بر مطلوبیت وجود ندارد و احکام اعتکاف مترتب نمیشود.
سئوال 4ـ اعتکاف در مساجد دانشگاههای سراسر کشور چه حکمی دارد؟
جواب: وجهی ندارد.
سئوال 5ـ اگر در شهری مسجد جامع متعدد باشد، تکلیف چیست؟
جواب: در هر یک از مساجد میتوان معتکف شد.
سئوال 6ـ آیا میتوان نذر کرد که در شهر خاصی معتکف شد؟
جواب: مانعی ندارد. ولی باید صحت روزهرا هم در ایام اعتکاف مدّ نظر داشته باشد.
سئوال 7ـ اعتکاف در حیاط مسجد چه حکمی دارد؟
جواب: اگر حیاط مسجد عنوان مسجد را نداشته باشد جایز نیست.
سئوال 8ـ آیا در اعتکاف وحدت مسجد شرط است؟ اگر دو مسجد به هم پیوسته و متصل باشد چطور؟
جواب: بلی. باید در یک مسجد معتکف شد و اعتکاف در دو مسجد صحیح نیست حتی اگر به هم متصل باشد مگر این که عرفاً یک مسجد محسوب شود.
سئوال 9ـ اعتکاف در مکانهایی که شک داریم جزء مسجد است (مثل بام، سرداب و مقداری که به مسجد افزوده شده)، چه حکمی دارد؟
جواب: باید محرز شود جایی مسجد است تا بتوان در آنجا معتکف شد. لذا در مکانهای مشکوک جایز نیست.
سئوال 10ـ اگر محل خاصی از مسجد را برای اعتکاف خود معین نماید، آیا لازم است خود را به آن مقید نماید؟
جواب: خیر
سئوال 11ـ آیا محوطة اطراف مسجد جمکران، که به عنوان حیاط از آن استفاده میشود، حکم مسجد را دارد؟
جواب: خیر
سئوال 12ـ آیا صرف غذا در سالن نهار خوری، که در محوطة مسجد است، برای معتکفین جایز است؟ با توجه به این که صرف غذا در مسجد با مشکلاتی همراه است.
جواب: جایز نیست مگر این که امکان غذا خوردن در مسجد نباشد.
سئوال 13ـ آیا اعتکاف در زیر زمین مسجد جمکران که از آن جهت نمازهای یومیه و نماز آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) استفاده میشود (البته به صورت مرتب نماز جماعت ندارد) جایز است؟
جواب: مانعی ندارد.
سئوال 14ـ اگر اعتکاف در زیر زمین مسجد جمکران جایز باشد، در صورتی که بین طبقة پایین و بالا در ورودی باشد آیا میتوان اعمال را در طبقة بالا و خواب و استراحت را در طبقه پایین انجام داد یا هر دو عمل باید در یک مکان باشد؟
جواب: مانعی ندارد. چون عرفاً یک مسجد محسوب میشود.
سئوال 15ـ اگر مردی به همسرش اجازة اعتکاف بدهد، ولی در روز سوم پشیمان شود تکلیف زن چیست؟ اگر کفاره واجب شود بر عهدة کیست؟
جواب: زن باید اعتکاف را ادامه دهد و پشیمانی زوج در روز سوّم اثری ندارد.
سئوال 16ـ حکم اعتکاف کودک نابالغ، خصوصاً بعد از ورود به روز سوم اعتکاف چیست؟
جواب: لازم است تمام کند امّا اگر تمام نکرد کفاره و قضا ندارد.
سئوال 17ـ آیا شرکت در مراسم و راهپیماییهایی مانند روز قدس، 22 بهمن و مانند آن، جزء مصادیق ضرورت عرفی یا شرعی محسوب میشود؟
جواب: خیر
سئوال 18ـ آیا در اعتکاف واجب و مستحب، قصد وجوب یا استحباب لازم است؟
جواب: خیر. قصد وجه در اعتکاف لازم نیست.
سئوال 19ـ زمان نیت اعتکاف چه وقت است؟ آیا میتوان اول شب نیت کرد؟
جواب: زمان نیّت قبل از طلوع فجر میباشد لکن اگر از شب هم نیّت کند مانعی ندارد مشروط بر آن که در ارتکاز او باقی باشد.
سئوال 20ـ اگر از روی اشتباه برای اعتکاف واجب، نیّت استحباب نماید (یا بالعکس) تکلیف چیست؟
جواب: مانعی ندارد و اعتکاف صحیح است.
سئوال 21ـ آیا میتوان اعتکاف را به نیابت از میّت یا حی انجام داد؟
جواب: مانعی ندارد.
سئوال 22ـ آیا در اعتکاف زن و فرزند، اجازة شوهر و ولی لازم است؟
جواب: در اعتکاف زن اجازة شوهر مطلقاً لازم است. ولی در اعتکاف فرزند اگر پدر و مادر اذیت میشوند باید از آنها اجازه گرفت.
سئوال 23ـ آیا اعتکاف بچة ممیز صحیح است؟
جواب: بلی. عبادات صبی ممیّز مشروع و صحیح است.
سئوال 24ـ اگر آجر و خاک مسجد یا لباس معتکف غصبی باشد، اعتکاف چه حکمی دارد؟
جواب: اشکالی برای اعتکاف ندارد.
سئوال 25ـ انجام غسل در مسجد برای معتکف چه حکمی دارد؟ آیا بین غسل جنابت وغسلهای مستحبی دیگر فرقی وجود دارد؟
جواب: اگر امکان داشته باشد و موجب وهن و هتک یا نجاست مسجد نشود مانعی ندارد. ولی غسل جنابت از حیث اینکه جنب نمیتواند در مسجد بماند اشکال دارد.
سئوال 26ـ آیا مسافر میتواند معتکف شود؟
جواب: اگر کثیر السفر باشد یا نذر صوم در سفر را داشته باشد مانعی ندارد. یعنی مسافری که بتواند سه روز روزه بگیرد میتواند معتکف شود و الاّ خیر.
سئوال 27ـ اعتکاف به واسطة نذر، عهد، قسم، شرط ضمن عقد و اجاره چه حکمی دارد؟
جواب: اعتکاف از وصف استحباب خود خارج نمیشود. هر چند از باب نذر و عهد و اجاره واجب است انجام شود.
سئوال 28 ـ آیا اعتکاف مستحبی را میتوان قطع کرد؟
جواب: مانعی ندارد مگر در روز سوم که واجب میشود.
سئوال 29ـ آیا بیشتر از سه روز میتوان اعتکاف کرد؟ به طوری که آن زیاده بخشی از یک روز یا قسمتی از یک شب باشد؟
جواب: مانعی ندارد. ولی اگر دو روز اضافه بر سه روز گرفت روز سوم آن یعنی روز ششم اعتکاف و یا روز نهم بنابر احتیاط واجب میشود.
سئوال 30ـ منظور از روز در اعتکاف چیست؟
جواب: مراد از طلوع فجر است تا غروب آفتاب.
سئوال 31ـ آیا در تحقق اعتکاف، سه روز ناپیوسته کافی است؟
جواب: خیر. باید سه روز پی در پی باشد.
سئوال 32ـ کسی که معتکف میشود، آیا میتواند روزههای این سه روز را به عنوان نذر یا استیجار یا کفاره حساب کند؟
جواب: به نظر مرحوم آقا باید روزههای معتکف مربوط به کسی باشد که اعتکاف مربوط به او باشد. لذا اگر اعتکاف برای خودش باشد روزه هم باید برای خودش باشد و فرقی نمیکند که قضا باشد یا مستحب یا نذری. ولی روزة استیجاری نمیتواند باشد. اما اگر اعتکاف برای دیگری است روزه هم باید برای او باشد نه برای خودش یا دیگران.
سئوال 33ـ آیا در مسافرت میشود روزة در سفر را نذر کرد؟
جواب: به نظر مرحوم آقا نذر روزه در سفر باید در حضر منعقد شود و بنابر احتیاط در حال سفر نمیتوان نذر روزه مستحبی در سفر کرد.
سئوال 34ـ شخصی نذر کرده در ایام البیض در مسجد مقدس جمکران معتکف شود و نذر کرده در فرض مسافرت هم روزه بگیرد، آیا نذرش منعقد شده است؟ آیا اعتکاف او صحیح است؟ (هر چند مسافر باشد)
جواب: بلی. اگر نذر را در وطن کرده باشد صحیح است و باید طبق آن عمل کند.
سئوال 35ـ اگر کسی نذر کند برای حصول حاجت دنیوی یا معنوی معتکف شود، نذر او چه حکمی دارد؟
جواب: مانعی ندارد و صحیح است.
سئوال 36ـ اگر کسی اعتکاف یک ماه نذر کند، آیا شب اول هم جزء همان ماه است؟
جواب: اگر نذر کرده که یک ماه کامل اعتکاف کند باید شب اول را هم در مسجد بماند.
سئوال 37ـ اگر اعتکاف یک ماه را نذر کند و ماه ناقص باشد، آیا تکلیف او ساقط میشود؟
جواب: بلی. کفایت میکند.
سئوال 38ـ اگر کسی اعتکاف را نذر کند و مشغول اعتکاف شود ولی در ایام اعتکاف مریض شود یا ضرورتی پیش آید (مثل فوت نزدیکان) میتواند اعتکاف را بر هم بزند؟ و اگر بر هم بزند کفاره دارد؟ در اعتکاف مستحبی چطور؟
جواب: اگر نذر کند و واقعاً معذور شود میتواند آن را رها کند و کفاره ندارد امّا موت اقارب همیشه عذر مجوز ترک نذر نمیشود و اگر نذر معیّن باشد قضا ندارد. امّا اگر نذر مطلق باشد باید بعداً معتکف شود و قطع اعتکاف مستحب مانعی ندارد.
سئوال 39ـ اگر اعتکاف چهار روز را نذر کند و پیوستگی آن چهار روز را شرط ننماید و روز چهارم را بر خلاف نذرش عمل کند و از اعتکاف خارج شود، وظیفهاش چیست؟
جواب: چون اعتکاف یک روزه نداریم باید سه روز دیگر معتکف شود.
سئوال 40ـ اگر زمان معینی را برای اعتکاف نذر کند ولی آن اعتکاف را به جهت فراموشی یا نافرمانی یا اضطرار ترک نماید، آیا قضا بر او واجب است؟
جواب: بلی واجب است قضا کند.